After 5 years of legislative work, on 1 October 2022 the Act of 5 August 2022 on the transport of hazardous materials by air entered into force.

The Act defines, among others, the shipper as an individual that has signed a shipping document or other document accompanying a consignment. Consignments of hazardous materials by air are accompanied by the Dangerous Goods Shipper’s Declaration (DGD), but not always. In the IATA DGR regulations for some dangerous goods, due to the special regulations or packaging instructions used, not a DGD declaration is required, but an appropriate entry to the Air Waybill (ABW). ABWs are issued by handling agencies (customs and shipping agencies).

Po 5 latach prac legislacyjnych 1 października 2022 r. weszła w życie ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o transporcie materiałów niebezpiecznych drogą powietrzną.

Ustawa definiuje m.in. nadawcę, jako osobę fizyczną, podpisaną pod dokumentem przewozowym lub innym dokumentem towarzyszącym przesyłce. Przesyłkom z materiałami niebezpiecznymi w transporcie lotniczym towarzyszy dokument Shipper’s Declaration for Dangerous Goods (DGD), ale nie zawsze. W przepisach IATA DGR dla niektórych towarów niebezpiecznych, ze względu na zastosowane przepisy szczególne lub instrukcje pakowania nie jest wymagana deklaracja DGD, tylko odpowiedni zapis do listu lotniczego – Air Waybill (ABW). Listy lotnicze ABW wystawiane są przez agencje handlingowe (agencje celne i spedycyjne).

Odpowiedzialność „nadawcy” w każdej dziedzinie transportu jest zazwyczaj bardzo szeroka. W artykule 15 ustawy określono, iż przed nadaniem przesyłki do transportu drogą powietrzną nadawca jest zobowiązany:

1) sprawdzić, czy materiały niebezpieczne nie są zabronione do transportu drogą powietrzną w każdych okolicznościach, z uwzględnieniem Części 1, Rozdział 2 Instrukcji Technicznych;

2) uzyskać zatwierdzenie, o którym mowa w art. 5 pkt 1 lub 3, jeżeli jest wymagane;

3) sklasyfikować materiały niebezpieczne zgodnie z wymaganiami określonymi w Części 2 Instrukcji Technicznych;

4) zapakować materiały niebezpieczne zgodnie z wymaganiami określonymi:

  1. a) w Części 1, Rozdział 2, w Części 3 i 4 Instrukcji Technicznych oraz
  2. b) w Części 6 Instrukcji Technicznych, jeżeli mają zastosowanie do tych materiałów niebezpiecznych;

5) oznakować przesyłkę w języku angielskim oraz w językach, które mogą być wymagane przez państwo pochodzenia, i oznakować etykietami w odniesieniu do materiałów niebezpiecznych, zgodnie z wymaganiami określonymi w Części 3 i 4, w Części 5, Rozdział 2 i 3 oraz w Części 6, Rozdział 2 Instrukcji Technicznych;

6) jeżeli co najmniej jedna przesyłka jest umieszczona w opakowaniu zbiorczym, zastosować opakowanie zbiorcze zawierające wyłącznie przesyłki z materiałami niebezpiecznymi dozwolonymi do transportu drogą powietrzną, zgodnie z wymaganiami określonymi w Części 5, Rozdział 1 Instrukcji Technicznych, oraz oznakować opakowanie zbiorcze w języku angielskim oraz w językach, które mogą być wymagane przez państwo pochodzenia, i oznakować etykietami zgodnie z wymaganiami określonymi w Części 5, Rozdział 2 Instrukcji Technicznych;

7) wypełnić i podpisać dokument przewozowy dla materiału niebezpiecznego w języku angielskim oraz w językach, które mogą być wymagane przez państwo pochodzenia, zgodnie z wymaganiami określonymi w Części 5, Rozdział 4 Instrukcji Technicznych.

Dodatkowo zgodnie z artykułem 16 nadawca, który wysyła materiał niebezpieczny z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązany ukończyć szkolenie z wynikiem pozytywnym, a także pozostawać w wykazie nadawców, który prowadzi Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

                Załącznikiem do Ustawy jest taryfikator kar, w którym za niespełnienie ustawowych obowiązków nadawcy może zostać nałożona kara pieniężna. Przykładowo::

– nadanie do transportu przesyłki zawierającej materiały niebezpieczne zabronione do transportu drogą powietrzną – 10 000 zł;

– nadanie jako ładunku przesyłki zawierającej niezadeklarowane materiały niebezpieczne – 5 000 zł;

– nadanie przesyłki z materiałami niebezpiecznymi z naruszeniem zasad dotyczących nazewnictwa, oznakowania. Wymaga ń dotyczących badań opakowań – 8 000 zł;

– nadanie przesyłki nieprawidłowo oznakowanej – 3 000 zł;

– nadanie przesyłki nieposiadającej właściwej etykiety – 5 000 zł.

 

Nadawca w transporcie drogowym i kolejowym towarów niebezpiecznych.

Przyjrzyjmy się trochę definicji nadawcy. Kim jest nadawca w innych dziedzinach transportu? Zarówno w transporcie drogowym zgodnie z Umową dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) (Dz. U. z 2021 r., poz. 874) jak również w transporcie kolejowym zgodnie z Regulaminem międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych (RID), Nadawca oznacza przedsiębiorstwo, które wysyła towary niebezpieczne, zarówno we własnym imieniu jak też w imieniu osoby trzeciej. Jeżeli operacja transportowa odbywa się na podstawie umowy przewozu, to za nadawcę uważa się to przedsiębiorstwo, które jest nadawcą zgodnie z umową przewozu (ang. „Consignor” means the enterprise which consigns dangerous goods either on its own behalf or for a third party. If the transport operation is carried out under a contract for carriage, consignor means the consignor according to the contract for carriage).

Ustawa dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 756) definiuje uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych, jako podmioty wymienione w ADR, RID (…), prowadzące działalność związaną z przewozem towarów niebezpiecznych, a w sprawach nieuregulowanych ustawą należy stosować się odpowiednio ADR, RID lub ADN.

                W przepisach ADR i RID nadawcą jest przedsiębiorstwo prowadzące działalność w zakresie nadawania do przewozu towarów niebezpiecznych. Osoba podpisująca dokumenty przewozowe jest po prostu osobą podpisującą i/lub wystawiającą dokumenty do celów transportowych i ponosi odpowiedzialność za poprawność/zgodność tych dokumentów.

Konsekwencje

Zgodnie z nową ustawą o transporcie materiałów niebezpiecznych drogą powietrzną, osoba fizyczna (często agent handlinowy) podpisana pod dokumentem przewozowym DGD, listem lotniczym ABW bądź innymi dokumentami jest nadawcą i przejmuje wszelkie obowiązki i odpowiedzialność z tym związaną. Agenci celni i spedycyjni zazwyczaj nie mają bezpośredniego kontaktu z przesyłkami zawierającymi materiały niebezpieczne. Polegają na informacjach otrzymanych od „nadawców” zgodnie z ADR i RID, a jednak będą odpowiadać za wszystkie niezgodności. Nowe zapisy ustawowe mogą mieć dla nich w przyszłości przykre konsekwencje.